Ukazał się czwarty numer "Kwarty". Zapraszamy do zapoznania się ze spisem treści. Kwartę można zamawiać w siedzibie Fundacji mailowo lub telefonicznie. Będzie też dostępna w księgarniach na terenie całego Kraju.

Jeden z głównych artykułów tego numeru poświęcony jest bohaterskiej obronie Grodna w czasie sowieckiego najazdu we Wrześniu 1939 roku. W tych dniach mija 73. rocznica tych walk...

" 20 września zwiadowcze oddziały sowieckie uderzyły na Grodno z dwóch kierunków: od południa i od wschodu. Planowano zdobyć miasto z marszu. Sowieci tak byli pewni zwycięstwa, że posłano do boju czołgi bez osłony piechoty. Błąd ten wykorzystali polscy obrońcy. Na wąskich uliczkach miasta czołgi były atakowane butelkami wypełnionymi benzyną lub naftą.

Jak wspomina Jan Siemiński: Bój o miasto z pancernymi siłami radzieckimi rozpoczął strzelec Sławomir Werakso, rzucając pod nadjeżdżający czołg wiązkę granatów (…) pierwszy czołg spalono za pomocą butelek benzynowych przy ul. Mostowej, już obok koszar wojskowych.
Następny trafiony został pociskiem działa przeciwlotniczego strzelającego pociskami przeciwpancernymi z ul. Mostowej w kierunku ul. Lipowej7. Na ulicy Lipowej obok budynku Szkoły Powszechnej im. St. Żeromskiego ogniem karabinowym uszkodzono także samochód pancerny.(…) Z harcerzy ochotników pośpiesznie utworzono cztero-, pięcioosobowe patrole z zadaniem niszczenia czołgów butelkami wypełnionymi benzyną oraz granatami. Butelki z benzyną naprędce przygotowano w piwnicach koszarowych, skąd łącznicy i łączniczki dostarczali je na pole walki.
Według policjanta z Grodna, Władysława Dobrzeniewskiego: Udane zniszczenie pierwszego czołgu stało się podnietą do dalszej akcji, zapotrzebowanie na butelki z benzyną wzrosło. I wkrótce widać wyniki tej akcji. Drugi czołg unieruchomiony na ulicy Dominikańskiej…, trzeci na ulicy Hoovera…, czwarty na placu Batorego, piąty na ul. Mostowej i szósty na ul. Skidelskiej…

Z relacji Grażyny Lipińskiej: W godzinę po zwycięskiej walce z czołgami wroga w Grodno biją armaty. Pod osłoną ich strzałów do miasta wdziera się nowa fala czołgów, za nimi piechota sowiecka. I znowu dwa czołgi palą się na rogu Dominikańskiej i Brygidzkiej, tym razem trafione przez uczniów gimnazjalnych. Ginie przy tym 16-letni Janusz Budzanowski, syn posła ziemi grodzieńskiej.

Całodzienne ciężkie walki 20 września nie przyniosły powodzenia Sowietom. Po południu do Grodna dotarł drugi batalion czołgów. Nieustannie miasto ostrzeliwała artyleria sowiecka, powodując duże straty – przyczyną tego było wskazywanie celów przez komunistycznych dywersantów. Po sforsowaniu Niemna łodziami na południowo-zachodnich obrzeżach miasta, Sowieci zdobyli przyczółek. Do miasta ponownie wtargnęły cztery czołgi 27. Brygady Pancernej. Podczas nocnych walk dwa z nich zostały zniszczone.
Bilans pierwszego dnia walk był korzystny dla strony polskiej. Zniszczono co najmniej 10 czołgów. Sowieci wycofali broń pancerną na przedmieścia, co umożliwiło Polakom podjęcie akcji zaczepnej. Na opanowany brzeg Niemna przeprawiło się około 20–30 obrońców miasta. Po zwycięskiej potyczce i ujęciu kilku jeńców, powrócili na teren zajmowany przez nasze oddziały."

- fragment artykułu "Młodzież w obronie Grodna w 1939 roku", którego autorem jest Piotr Makarzec