Dnia 12 lipca 2013 o godzinie 18:00 w Domu Kultury LSM odbędzie się spektakl "Ballada o Wołyniu" w wykonaniu "Teatru Nie Teraz" z Tarnowa.

· „Ballada o Wołyniu" to pierwszy w Polsce teatralny spektakl sceniczny, który opowiada o ludobójstwie na polskiej ludności Kresów Wschodnich w latach II wojny światowej, popełnionym przez nacjonalistów ukraińskich.

· Ten niezwykle trudny temat, przez cale dziesięciolecia przemilczany, a obecnie niestety nadal zakłamywany, obchodzi jednak setki tysięcy Polaków: wciąż żyjących świadków tamtych wydarzeń, ich rodziny i ludzi zainteresowanych prawdą historyczną.

· Scenariusz spektaklu korzysta z wątków legendarnej książki wielkiego polskiego pisarza Włodzimierza Odojewskiego „Zasypie wszystko, zawieje" (za zgodą autora). Wykorzystywane są także oryginalne świadectwa osób, które przeżyły Zagładę Polaków na Kresach oraz stare pieśni polskie i ukraińskie.

W latach 1942 – 1946 OUN i UPA wraz z zaangażowanymi przez nie wiejskimi bojówkami ukraińskimi wymordowały na Wołyniu i w Galicji oraz nadbużańskim pasie Lubelszczyzny łącznie ok. 120 tys. Polaków od niemowląt do starców w około 4300 miejscowościach, niszcząc przy tym kilka tysięcy polskich osiedli i kilkadziesiąt tysięcy gospodarstw.

Organizacja mordów, ich przebieg, zasięg terytorialny i rozmiary, propagowana przy tym ideologia nawołująca do wyniszczenia Polaków jako grupy narodowościowej – niezbicie świadczą, że była to zamierzona i zorganizowana akcja fizycznej eksterminacji ludności polskiej – w świetle Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r, kwalifikowana jako ludobójstwo.

Ewa Siemaszko

(...) "Ballada o Wołyniu", prócz roli stricte artystycznej, wypełnia także ważną misję społeczną, edukacyjną, historyczną i moralną.

(...) Przedstawienie choć tematycznie jest wielkie i głębokie jak tragedia antyczna, formalnie ma charakter kameralny. Reżyser opowiada tę dramatyczną, prawdziwą historię ustami trzech kobiet: dwóch Polek i jednej Ukrainki. Teraz, już jako dorosłe kobiety, dają świadectwo, czego doświadczyły, co widziały, gdy były dziećmi.(...)

Tomasz Antoni Żak znalazł znakomite i adekwatne do tematu rozwiązanie formalne spektaklu. Ascetyczna scena, bez specjalnych dekoracji. Nie ma tu żadnych inscenizacyjnych fajerwerków, nic nie odrywa uwagi widza od tego, co najważniejsze, czyli od przekazu. Ta ascetyczność sceny tonącej w półmroku, jej plastyczny obraz tworzy klimat pięknie harmonizujący z tematyką przedstawienia. Skromnego i wielkiego zarazem.

Wspaniale, wyraziście, w pełni wiarygodnie poprowadzone role przez Agne Muralyte (studentka Akademii Teatralnej w Wilnie gra postać Ukrainki), Ewę Tomasik i Magdalenę Zbylut. Wszystkie świadomie używają środków wyrazu czy to poprzez gest, czy mimikę, czy pauzowanie. Świetne role. To w dużej mierze zasługa Tomasza Antoniego Żaka. Widać tu w pełni perfekcyjną pracę reżysera z aktorem.

Temida Stankiewicz-Podhorecka, Ludobójstwo na Polakach wciąż bez kary, Nasz Dziennik, 31 maja 2011, Nr 125 (4056)

„Ballada o Wołyniu" to nie tylko zapis faktów, ale też pełna symboliki opowieść o krwi, bez której nie istnieje racjonalny przekaz. Pierwsza część spektaklu, to właśnie opowieści o śmierci, przepełnione opisami zbrodni, cierpienia i szaleństwie morderców. (...) Druga część sztuki, to już pełna poetyki i głębokich metafor scena po masakrze, w której kobiety próbują zmyć z siebie wspomnienie krwi, a potem dokonują samobiczowania, jakby czuły się winne śmierci najbliższych, winne swojego ocalenia. (...) W końcowej scenie Tomasz Żak daje nam do zapamiętania jeden rekwizyt, którym jest symboliczny pień ofiarny i wbita w niego siekiera, która symbolizuje pamięć o wszystkich ofiarach.

Jerzy Reuter, Ludobójstwo według Żaka, Gazeta Krakowska, 1 lipca 2011

Nostalgiczne pełne przejmującego smutku i tęsknoty pieśni ubrane w określoną scenografię – skromną, ubogą wręcz, a przez to nadającą potęgi wymowie spektaklu w jakiś sposób, magiczny siłą swojego utajonego przekazu przenoszą widza w świat pełen niepojętego, niezrozumiałego obcego i wynaturzonego splotu wydarzeń, który zepchnął dwa narody żyjące do tej pory w zgodzie w otchłanie: z jednej strony straszliwej zbrodnia co za tym idzie ukrytego, drążącego poczucia winy, z drugiej; męki i zagłady. (...)

Refleksja – to jest główna idea owej sztuki, tak sądzę. Refleksja nad, przede wszystkim – naszym własnym losem, naszym sumieniem, naszą nijakością, naszym skłóceniem, niezrozumieniem i jego całkowitym czasami brakiem. Czy i jak można budować cokolwiek w ten sposób? Jak można budować solidnie na fundamentach z piasku i wody?

Lub może już powoli całkowitym braku fundamentów.

Piotr Szelągowski, Ballada o zaginionym świecie, www.bezprzesady.pl, 24 maja 2011

(...) Zaskakuje już tylko przyjęta dla tego dramatu konstrukcja, przywołująca nawet na myśl telewizyjną "scenę faktu", oparta głównie o przejmujące relacje – monologi trzech bohaterek i dochodzące spoza sceny komentarze przesłuchującego je po wojnie oficera.

(...) Reżyser zaufał swoim aktorkom i w ten sposób, dzieląc się dziełem, do którego jako potomek kresowej rodziny był predestynowany, moim zdaniem - wygrał. (...) Sztuka jest czytelna i zrozumiała dla odbiorców. To dla mnie wielka ulga, bo nareszcie – za pomocą tego przedstawienia - można zmazywać na polskiej scenie hańbę dotychczasowej niepamięci o ofiarach wielkiego ludobójstwa.

Piotr Dziża, Pionierzy mają łatwiej?, www.inTARet.pl, 11 lipca 2011

TEATR NIE TERAZ

(TNT) to jedyny w Tarnowie i w regionie tarnowskim teatr reprezentujący ruch polskiej alternatywy artystycznej. W latach 80-tych mocno związany z opozycyjną wobec państwa sceną teatru politycznego.

W późniejszych latach TNT współpracował z najważniejszymi ośrodkami teatru poszukującego: Instytutem Grotowskiego we Wrocławiu, Ośrodkiem Praktyk Teatralnych Gardzienice, Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richard w Pontederze we Włoszech. Organizował także cykle warsztatowe, przede wszystkim z artystami z Azji – z Singapuru  i z Japonii. Dopracował się własnej metody warsztatowej, którą promuje poprzez autorskie warsztaty „Teatr dla Tradycji”.

TNT jest autorem kilkunastu premier scenicznych (w tym dwóch spektakli z własnymi songami), ale także działań o charakterze „work in progres”. TNT tworzył widowiska uliczne.  Z początkiem lat 90-tych TNT sam był organizatorem w Tarnowie dwóch edycji ogólnopolskiego interdyscyplinarnego festiwalu „Spotkania Teatrów Innych”.

TNT w trakcie swojej długiej działalności artystycznej był uczestnikiem najważniejszych festiwali teatru poszukującego w Polsce. W ramach swych artystycznych podróży TNT odwiedził niemal wszystkie regiony Polski, a ponadto odwiedził kilka krajów Europy – Ukrainę, Słowację, Niemcy, Szwajcarię, Austrię i Francję.

Ballada o Wołyniu

Reżyseria, scenariusz i scenografia:

TOMASZ A. ŻAK

Występują:

AGNIESZKA RODZIK, EWA TOMASIK, MAGDALENA ZBYLUT

Głos 1: TOMASZ LEWANDOWSKI

Głos 2 / Narrator: JERZY PAL

Technika: MARCIN MARĆ

Plakat: PAULINA GĘBICA

Zdjęcia: ALEKSANDRA ŻAK

Projekt dotowany przez Miasto Tarnów, zrealizowany przy pomocy Muzeum Niepodległości w Warszawie, Tarnowskiego Teatru im. L. Solskiego oraz Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów we Wrocławiu. Sponsor: Karpacka Spółka Gazownictwa.

Specjalne podziękowania dla ks. Tadeusza Isakowicz-Zaleskiego, Ewy Siemaszko, Romualda Niedzielko i Wiesława Tokarczuka.

Prapremiera:23 i 24 maja 2011 roku, Muzeum Niepodległości w Warszawie

Premiera: 28 i 29 czerwca 2011 roku, Tarnowski Teatr im. L. Solskiego