Sprawozdanie z prac konserwatorskich i robót remontowo-budowlanych przeprowadzonych przez Fundację Niepodległości przy zabytkach na Ukrainie w 2019 roku.

2019 rok to kolejny, siódmy z rzędu, rok intensywnych działań Fundacji na dawnych Kresach Wschodnich. Jednym z aspektów szeroko rozumianej akcji przywracania pamięci o polskiej obecności na tym terenie było podjęcie przez nas prac konserwatorskich w stosunku do zabytków pozostających za wschodnią granicą. W tym roku przeprowadziliśmy działania w ramach trzech projektów obejmujących obiekty zlokalizowane w Drohobyczu i Rudkach.

1.Kościół parafialny pod wezw.Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Św. Krzyża i Św. Bartłomieja w Drohobyczu – konserwacja techniczna polichromii ściennej w kaplicy Św. Anny na podstawie wykonanych badań konserwatorskich

Kościół parafialny w Drohobyczu powstał w 1392 z fundacji Władysława Jagiełły. Stanowi przykład architektury gotyckiej. W 1949 komuniści znacjonalizowali kościół i w kolejnych latach zniszczyli ten zabytek (zniszczeniu uległy m.in. witraże autorstwa Matejki, Wyspiańskiego i Mehoffera; liczne obrazy, barokowe ołtarze, organy, bogata biblioteka). Do dzisiaj zachowała się polichromia wnętrza świątyni złożona z miejscowo odsłoniętej warstwy fresków o charakterze późnogotyckim i renesansowym z XV – XVI w. oraz wykonanej w 1790 roku polichromii barokowej, pokrywającej wcześniejszą dekorację malarską, zachowanej w ok. 60%.
Celem podjętych działań była techniczna konserwacja malowideł w kaplicy św. Anny, traktowana jako pierwszy, niezbędny etap pełnej konserwacji (planowanej do wykonania w przyszłym roku). Prace poprzedzone zostały wykonaniem badań, m. in. przeprowadzonych na zlecenie Fundacji Niepodległości w 2017 r. Zasadniczy zakres działań to podklejenie odspojonych od ceglanego muru fragmentów tynku przy zastosowaniu zastrzyków ze spoiwa hydraulicznego, usunięcie wtórnych przemalowań, doczyszczenie powierzchni polichromii metodą chemiczną, połączoną z delikatnym działaniem mechanicznym, usunięcie wtórnych zapraw metodą mechaniczną, wykonanie dezynfekcji polichromii, konsolidacja pudrujących się partii i podklejenie łusek warstwy malarskiej oraz impregnacja wzmacniająca osłabionych partii tynku. Zgodnie z programem zostały odsłonięte XIV-wieczne malowidła na podłuczu wejść do kaplicy od strony północnej i zachodniej oraz na wspornikach dawnego sklepienia gotyckiego.
Prace konserwatorskie wykonała Pani Sandra Benedyk–Dyl, dyplomowany konserwator dzieł sztuki.
Działania dofinansowano ze środków Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”.

2. Nagrobki zlokalizowane zlokalizowane na cmentarzu rzymskokatolickim w Drohobyczu

Kontynuowane były także prace remontowo-porządkowe przy nagrobkach cmentarza rzymskokatolickiego w Drohobyczu. W tym roku zabezpieczono 52 kolejnych obiektów. Łącznie, od 2013 roku przeprowadziliśmy prace w stosunku do 376 nagrobków. Tak jak w latach ubiegłych, roboty polegały głównie na odkopywaniu zasypanych konstrukcji, scalaniu rozbitych elementów, czyszczeniu i pracach murarskich. W stosunku do obiektów metalowych wykonane zostały prace konserwujące i zabezpieczające. Przy okazji uporządkowane zostało najbliższe otoczenie grobów.
Należy podkreślić, że części nagrobków, zakwalifikowanym pierwotnie jako NN, dzięki wykonanym pracom przywrócona została tożsamość.

Powyższe roboty wykonane zostały zgodnie z przyjętym programem prac, w ramach Programu MKiDN: Dziedzictwo kulturowe – Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

3. Kościół parafialny pod wezw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Rudkach – konserwacja ambony

Rudki to miejscowość związana z rodem Fredrów. Tu właśnie, po latach napoleońskiej wojaczki i tułaczki, powrócił  Aleksander hr. Fredro, a po śmierci w 1876 r. został pochowany w tutejszym kościele parafialnym. Murowaną świątynię, pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny zbudowano w 1728 roku. Reprezentuje ona styl barokowy.
W 2019 r. rozpoczęte zostały prace przy pochodzącej z II połowy XVIII wieku ambonie. Celem konserwacji było przywrócenie obiektowi wartości estetycznych i założeń autorskich. Zakres wykonanych prac to przede wszystkim podklejenie osłabionych warstw malarskich i gruntóww obszarze kosza ambony, usunięcie przemalowań,oczyszczenie zachowanej oryginalnej polichromii na powierzchni kosza ambony, wzmocnienie elementów konstrukcyjnych, impregnacja osłabionej masy drewna żywicami, uzupełnienie zapraw tynkarskich i podkładów w miejscach ubytków, założenie i opracowanie warstw gruntów klejowo-kredowych oraz zapraw i pobiały, złocenia, a także odtworzenie muszli wraz z gołębicą, znajdującej się do 1939 roku nad amboną, będącej formą baldachimu.

Wykonanie powyższego zadania Fundacja zleciła dyplomowanemu konserwatorowi dzieł sztuki, Panu Tomaszowi Junikowi.
Prace wykonane zostały zgodnie z przyjętym programem określonym w dokumentacjach konserwatorskich, w ramach Programu MKiDN: Dziedzictwo kulturowe – Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

tekst i foto: Piotr Mazur, październik 2019 r.