Z głębokim smutkiem przyjęliśmy wiadomość, którą podał Ambasador RP w Wielkiej Brytanii JE Arkady Rzegocki - w dniu 2 lutego 2021 roku zmarł, mieszkający od zakończenia II wojny światowej w Londynie, Zbigniew S. Siemaszko. Miał 97 lat. Był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, inżynierem elektronikiem, ale przede wszystkim historykiem, pisarzem i wybitnym publicystą emigracyjnym.

Staraniem Fundacji Niepodległości w roku 2013 powstał film dokumentalny "Notatnik emigranta" - w reżyserii Piotra Godziny i Piotra Miłkowskiego - będący zapisem autobiograficznych rozmów i historycznych refleksji śp.Zbigniewa Siemaszki, zarejstrowanych w Londynie. Na podstawie tego materiału w 2014 roku powstała pozycja książkowa: "Emigrant. Wywiad-rzeka ze Zbigniewem S. Siemaszką, rozmawiał Piotr Godzina", Lublin, Fundacja Niepodległości, 2014.

Zbigniew Siemaszko urodził się 28 października 1923 roku w Lachowszczyźnie, wsi w powiecie święciańskim województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej, w zubożałej rodzinie ziemiańskiej. Uczęszczał do Gimnazjum Jezuitów w Wilnie. W 1940 został deportowany do Kazachstanu. Po zawarciu układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Polskiej w ZSRS dowodzonej przez gen. Władysława Andersa. Został przydzielony do 10 Dywizji Piechoty, wraz z wojskiem został ewakuowany do Persji. Przebywał w Iraku, Palestynie. Odbył przeszkolenie radiotelegraficzne. Skierowany drogą morską przez Południową Afrykę, dotarł do Wielkiej Brytanii w kwietniu 1943 roku. Tam został przeniesiony do ośrodka szkoleniowego „cichociemnych” łącznościowców w Szkocji, gdzie został podchorążym. Ostatecznie nie został wysłany do kraju i od lipca 1944 roku do zakończenia wojny pełnił funkcję radiotelegrafisty w Batalionie Łączności Sztabu Naczelnego Wodza, Kompanii Radiotelegraficznej pod Londynem. Stamtąd obsługiwał m.in. łączność z Armią Krajową.
Po wojnie wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. W marcu 1947 roku zdał maturę w polskim gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Glasgow. Został zdemobilizowany w styczniu 1948 roku. Studiował elektronikę w Polish University College i na Uniwersytecie Londyńskim. Pracował w przemyśle brytyjskim, w przedsiębiorstwach zajmujących się elektroniką, m.in. w British Communication Corporation. Specjalizował się w dziedzinie niezawodności działania sprzętu elektronicznego w zastosowaniu wojskowym, na ten temat ogłosił kilka artykułów.

W „polskim” Londynie należał do grona aktywnych publicystów, polemistów. Związany był ze środowiskiem „Kontynentów”, potem z londyńskim „Przeglądem Powszechnym”, był bliskim współpracownikiem redaktora jezuickiego miesięcznika, ks. Jerzego Mirewicza. W emigracyjnej prasie zamieszczał sprawozdania ze spotkań, wieczorów dyskusyjnych i autorskich, jakie odbywały się w polskich ośrodkach w Londynie, zwłaszcza w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym.

Jego zainteresowania badawcze koncentrowały się wokół historii wojskowości, II wojny światowej, łączność między emigracją wojenną a krajem, Armią Krajową, Narodowymi Siłami Zbrojnymi. Był laureatem nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

W 1959 roku nawiązał współpracę z Jerzym Giedroyciem i Instytutem Literackim. Publikował teksty w „Kulturze”, był jednym z najbardziej aktywnych autorów „Zeszytów Historycznych”.

Najważniejsze publikacje Zbigniewa Siemaszki to: Narodowe Siły Zbrojne (1982 – wiele wydań); Wojsko od podszewki (sylwetki i sytuacje) (1984); Powstanie warszawskie - kontakty z ZSRR [Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich] i PKWN [Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego] (1987); W sowieckim osaczeniu 1939-1943 (1991); Świadkowie przeżyć sowieckich 1939-1946 (redakcja; 1999); Zaplecze i młodość: (XV wiek - 17 wrzesień 1939 r.) (2000); Pod sowiecką władzą (1939–1942) (2001); Ci, którzy odeszli (1953-2002) (2002); Radiotelegrafia i radiowywiad (1939-1946) (2003); Działalność generała Tatara (1943-1949) (wyd. 2 popr. i uzup., 2004); Lata zanikającej nadziei (1942-1945) (2006); Sprawy i troski 1956-2005 (2006); Korespondencja z Jerzym Giedroyciem (1959-2000) (2008); Józef Mackiewicz: listy, opracowania, wspomnienia (2009); Polacy i Polska w drugiej wojnie światowej (wyd. 2 – 2010); Łączność i polityka 1939-1946: zbiór opracowań (wyd. 2 – 2011); Generał Anders w latach 1892-1942 (2012).

 foto: Piotr Miłkowski/ Fundacja Niepodległości