Tradycyjnie w trzecią niedzielę grudnia – w tym roku 22. - odbyły się obchody rocznicy Sonderaktion na Kalinowszczyźnie. Zbrodnicza akcji „niszczenia elit państwa polskiego” przeprowadzana była na mocy rozkazu kanclerza III Rzeszy z dnia 12 września 1939 r.
„Sonderaktion Lublin” została rozpoczęta w listopadzie 1939 roku aresztowaniem m.in. nauczycieli, sędziów, adwokatów, księży i osadzeniu ich w więzieniu gestapo na Zamku Lubelskim. W przeddzień świąt Bożego Narodzenia - na cmentarzu żydowskim przy ul. Siennej - funkcjonariusze 102. batalionu policji niemieckiej rozstrzelali dziesięciu przedstawicieli lubelskiej inteligencji:
ks. prof. Michała Niechaja i prof. Czesława Martyniaka – wykładowców Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Tadeusza Illukiewicza – starostę lubartowskiego, Józefa Dańkowskiego – starostę lubelskiego, doktora praw, legionistę, Bolesława Sekutowicza – prezesa Sądu Apelacyjnego, parlamentarzystę, członka Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Stanisława Bryłę – sędziego Sądu Okręgowego, wicewojewodę lubelskiego, Edwarda Lipskiego – adwokata, radcę Urzędu Wojewódzkiego, Władysława Rutkowskiego – adwokata, urzędnika Prokuratorii Generalnej, Antoniego Krzyżanowskiego – dyrektora Gimnazjum im. Wacławy Arciszowej i Tadeusza Moniewskiego – dyrektora Gimnazjum im. Stanisława Staszica, członka Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
W tym samym czasie na żwirowisku w Lubartowie rozstrzelano 50 Polaków. Historycy oceniają, że SA tylko do wiosny 1940 r. pochłonęła co najmniej 50 tysięcy ofiar – zamordowanych przedstawicieli elit, inteligencji polskiej.
Uczestnicy uroczystości najpierw - o godz. 10 – zgromadzili się na Mszy św. w intencji Polaków z Lubelszczyzny zamordowanych przez okupantów niemieckich podczas Sonderaktion Lublin w kościele Salezjanów PW Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Kontynuacja miała miejsce pod pomnikiem przy ul. Kalinowszczyzna upamiętniającym ofiary egzekucji dokonanej/ych przez Niemców. Po odczytaniu apelu pamięci zapalono znicze i złożono kwiaty.
Kilka zdjęć z wydarzenia autorstwa przedstawiciela FN, który tradycyjnie zapalił podczas uroczystości białe i czerwone znicze poniżej – czytaj więcej: - w rozwinięciu tej informacji.
Jak co roku obchody tej tragicznej rocznicy zorganizował Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Aleksandra Janowskiego, Koło Przewodników Miejskich i Terenowych im. Mikołaja S. Pajdowskiego i Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” – Oddział Muzeum Narodowego w Lublinie.

 Tekst i foto Jan Fedirko, FN, L-n 22 XII 2024