W dniu dzisiejszym mija 162 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego. Przedstawiciele Fundacji Niepodległości zadbali, aby w znanych nam miejscach Lublina upamiętniających to wydarzenie zapłonęły białe i czerwone znicze. (Wspominaliśmy o tym już na tej stronie: https://www.fundacja-niepodleglosci.pl/9-dziaalno/aktualnoci/2952-preludium-obchodow-162-rocznica-wybuchu-powstania-styczniowego)
Jak to było w II RP? Marszałek Józef Piłsudski w uznaniu zasług dla powstańców 1863-64 roku wydał 21 stycznia 1919 r. rozkaz specjalny, na mocy, którego weterani powstania styczniowego uzyskali uprawnienia żołnierzy Wojska Polskiego. Weterani mieli prawo do stałej pensji państwowej, noszenia specjalnych fioletowych mundurów. Nosili czapki rogatywki ozdabiane srebrnym orłem lub biało-czerwoną kokardą, cieszyli się szczególnym szacunkiem społecznym. Specjalna komisja przyznała w grudniu 1919 roku 3644 osobom prawa weteranów. Przed 70 rocznicą wybuchu powstania wszystkim żyjącym jeszcze wówczas 365 weteranom przyznany został ustanowiony w roku 1930 Krzyż Niepodległości.
Należało się im, zwłaszcza, że wcześniej spotkały ich carskie represje:
Aresztowano powstańców i zsyłano ich na Sybir. Konfiskowano majątki uczestnikom powstania, skonfiskowane majątki przekazywano w ręce carskich urzędników. Nałożono na Królestwo kontrybucję (podatek wojenny). Wprowadzono stan wojenny na 50 lat. Z terenów Litwy, Białorusi i Ukrainy deportowano rodziny polskie w głąb Rosji, wprowadzono przymus wyprzedaży ziemi Rosjanom i wystąpiono przeciwko Kościołowi katolickiemu. Zlikwidowano Królestwo Polskie, a na jego miejscu powstała prowincja rosyjska Kraj Nadwiślański, w której władzę sprawował generał – gubernator. Od Priwislańskiego kraju oderwano gubernię chełmską i przyłączono do Rosji, aby ją łatwiej było zrusyfikować. Zlikwidowano wszystkie polskie urzędy, a istniejące urzędy podporządkowano ministerstwom w Petersburgu. Najważniejsze urzędy powierzano Rosjanom, ludziom, którzy mieli za zadanie, nie sprawne kierowanie, a gnębienie narodu polskiego. Język rosyjski stał się językiem urzędowym, w języku tym sporządzane były akta stanu cywilnego. Kościół katolicki podporządkowano Kolegium Rzymskokatolickiemu w Petersburgu.
Warto o tym pamiętać, patrząc chociażby na zamieszczone poniżej zachowane świadectwa z Biblioteki Narodowej.

Główne lubelskie uroczystości miały miejsce przy ul. Langiewicza pod Pomnikiem Powstańców Styczniowych oraz grobowcu straconych tam na nekropolii przy ul. Lipowej. Zdzisław Niedbała z UM Lublin przedstawił wprowadzenie do historii Powstania, a zwłaszcza wydarzeń, które odbyły się na tym miejscu. Program uroczystości w Lublinie oraz kilka zdjęć z nich poniżej w rozwinięciu tej informacji „Czytaj więcej:”

Tekst i foto Jan Fedirko, L-n 22 stycznia 2025 r., Fundacja Niepodległości & TEP im. gen. K. Ziemskiego, przy którym afiliowana jest Grupa Rekonstruktorów V Oddziału Wojsk Narodowych Woj. Lubelskiego płk. Kajetana Cieszkowskiego „Ćwieka” (https://www.facebook.com/towarzystwo.ziemskiego)