21 maja 1949 w miejscowości Dąbrówka (obecnie Nowogród), kpt. Zdzisław Broński ps. Uskok, jeden z dowódców oddziałów podziemia niepodległościowego na Lubelszczyźnie, Kawaler Orderu Virtuti Militari kl. V oraz Krzyża Walecznych, ukrywający się przed obławą przeważających sił UB-KBW w bunkrze pod zaprzyjaźnionym gospodarstwem − zginął, rozrywając się granatem, by nie wydać swoich żołnierzy w przypadku wzięcia do niewoli.
Cześć i chwała Bohaterom!

Kpt. Zdzisław Broński „Uskok” w dzienniku:
Coraz więcej ludzi popada w apatyczny nastrój i przestaje wierzyć w rychłe zmiany na lepsze. Ludzie coraz bardziej dostosowują się do znienawidzonego, a umacniającego się porządku − bo przecież trzeba żyć. My, garstka straceńców − jak nas nazywają − stajemy się oazą wiary i woli zwycięstwa na pustyni zwątpienia i beznadziejności. Mniejsza o to, czy przetrwamy, czy
zginiemy − choć wola przetrwania jest w nas bardzo silna − ale coraz trudniej pracować tak, by w efekcie praca ta dawała korzyść społeczną. Coraz trudniej pracować i walczyć w ogóle. […]
Wczoraj aresztowano moją siostrę, [Janinę] Siegiedową. Już po raz czwarty. Ona, ta kochana Jaśka, dotychczas najwięcej cierpi z całej rodziny. Jej mąż już ukrywa się trzeci rok. [...] Rodzice moi mieszkają obecnie w komornym i żyją ze słabej pomocy rodziny. Ja nikomu pomóc nie mogę, bo sam potrzebuję pomocy. Inni z rodziny żyją ciągle „pod strachem”. Już od roku nie widuję się z nimi, a wiadomości o nich mam tylko pośrednie. Dla nich tak jest bezpieczniej. Przykro mi bardzo, że rodzina cierpi, lecz nie wierzę, by miała o to do mnie żal. Nie wierzę, by moje postępowanie było w rodzinie błędnie oceniane. Cierpimy za sprawę ważniejszą […].
Powiat lubartowski, 7 kwietnia 1948

Zdzisław Broński „Uskok”, Pamiętnik. 1941 – maj 1949, Wydawnictwo IPN 2004, Warszawa 2004.

W 2008 kpt. Zdzisław Broński ps. „Uskok” został odznaczony pośmiertnie przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski − za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.

Generał Władysław Anders powiedział po zdobyciu Monte Cassino, że "są bitwy, na które nie pada pył zapomnienia". I nie pomylił się. Choć dzieli nas ponad siedemdziesiąt lat od czasu, gdy polscy żołnierze złożyli Ojczyźnie wielką ofiarę ze swojej krwi, pokonali i złamali opór nieprzyjaciela, pamięć o niej wciąż żywa. Ten żołnierski czyn trwa i trwać będzie w pamięci kolejnych pokoleń.

– tymi słowami Marszałek Sejmu RP Elżbieta Witek rozpoczęła swój list, jaki skierowała do Uczestników i Organizatorów lubelskich uroczystości upamiętniających 76. rocznicę zdobycia Monte Cassino przez żołnierzy 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa (całość listu publikujemy poniżej).

Uroczystości odbyły się w poniedziałek 18 maja 2020 o godz. 12:00 przed pomnikiem ”Bohaterom Monte Cassino” w Lublinie. Organizatorem uroczystości była Fundacja Niepodległości, przy współpracy Wojewody Lubelskiego i Prezydenta Miasta Lublin. Godzina rozpoczęcia uroczystości została wybrana nieprzypadkowo. W południe 18 maja 1944 po zdobyciu Monte Cassino, pod murami klasztoru plut. Emil Czech, trębacz 2 Korpusu Polskiego, odegrał Hejnał Mariacki dla zaznaczenia, że zdobycie Monte Cassino było dziełem polskich żołnierzy. Także w Lublinie, na rozpoczęcie uroczystości, po odśpiewaniu Hymnu Narodowego, trębacz wojskowy Garnizonu Lublin odegrał słynną melodię. Posterunki honorowe pod pomnikiem wystawili żołnierze 19 Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej oraz rekonstruktorzy Grupy Edukacji Historycznej Fundacji Niepodległości – w historycznych mundurach i z bronią żołnierzy 2 Korpusu Polskiego.

W warunkach ograniczeń wynikających w tym roku ze stanu epidemicznego, uczestnicy uroczystości mieli zakryte twarze. Rekonstruktorzy użyli w tym celu wojskowych szali maskujących. Te same ograniczenia sprawiły, że mniejsza niż zwykle była liczba delegacji biorących udział w wydarzeniu – władze Województwa Lubelskiego, Samorządu Wojewódzkiego i Miasta Lublin złożyły wspólny wieniec. Wieniec od Pani Marszałek Sejmu RP złożył, reprezentujący ją na uroczystościach i odczytujący skierowany przez nią list, poseł na Sejm RP Przemysław Czarnek. Obecni byli parlamentarzyści, delegacje służb mundurowych Garnizonu Lublin, Wielonarodowej Brygady LITPOLUKRBRIG, Starostwa Powiatowego, Instytutu Pamięci Narodowej, środowisk kombatanckich i niepodległościowych oraz Konsulatu Generalnego Ukrainy. Poseł Sławomir Skwarek poprosił o złożenie zniczy w jego imieniu przedstawicieli Fundacji Niepodległości: Jana Fedirko i Ewę Najduk-Gebałę. Delegacji Fundacji Niepodległości na uroczystościach przewodniczył Prezes Przemysław Omieczyński z Małżonką. W oprawie wydarzenia, skromniejszej z uwagi na ograniczenia wynikające ze stanu epidemii, Fundacja Niepodległości wystawiła dwa historyczne pojazdy wojskowe w barwach jednostek 2 Korpusu Polskiego we Włoszech z obsługą rekonstruktorów oraz tablice z archiwalnymi fotografiami ze swej kolekcji.

Poniżej publikujemy informację o współpracy z Fundacją PZU, którą ustaliliśmy jeszcze przed wprowadzeniem w Polsce ograniczeń wynikających z zagrożenia epidemicznego. Mamy nadzieję, że jak najprędzej będziemy mogli powrócić do ustalonego modelu działań.

Zadanie publiczne realizowane przy wsparciu finansowym Fundacji PZU.

Grupa Edukacji Historycznej Fundacji Niepodległości – rozpoczęła cykl lekcji o przygodach misia Wojtka, wyjątkowego żołnierza 2 Korpusu Polskiego. Wojenne przygody kaprala Wojtka wplecione w szlak bojowy żołnierzy gen. Andersa wprowadzają dzieci w niesamowitą historię Armii Żołnierzy Tułaczy. Lekcje dla dzieci odbywają się w Muzeum Polskich Sił Zbrojnych w Lublinie (w organizacji). Muzeum nietypowym, w którym eksponaty można wziąć w ręce, obejrzeć. Sprawdzić jak jeździło się w pojazdach z II Wojny Światowej. Dzięki wsparciu finansowemu Fundacji PZU dzieci otrzymują w prezencie zestaw historyczny na który składają się: komiks o przygodach misia Wojtka oraz książeczkę z historią 2 Korpusu Polskiego, opowieścią o Wojtku wraz ze zdjęciami misia i zestaw kolorowanek. Cykl lekcji dla 400 dzieci z lubelskich szkół i przedszkoli rozpoczął się 31 stycznia i potrwa do 30 czerwca.

 Fotorelacja na tej stronie w zakładce Multimedia/Galeria: https://www.fundacja-niepodleglosci.pl/multimedia/2257-lekcje-o-misiu-wojtku-dzielnym-zolnierzu-z-fundacja-pzu

Siedemdziesiąt pięć lat temu, 21 kwietnia 1945, o godz. 06:05 9.Batalion Strzelców Karpackich z 3.Brygady Strzelców Karpackich wkroczył jako pierwszy do Bolonii i zawiesił na ratuszu polską flagę. Wyzwolenie miasta było ostatnią bitwą, jaką stoczyli na chwalebnym szlaku bojowym w Italii żołnierze 2.Korpusu Polskiego, dowodzonego przez gen. Władysława Andersa. Wyzwolenie Bolonii miało duże znaczenie dla ostatecznej klęski Niemiec na froncie włoskim.
Oddziały 2.Korpusu Polskiego wkroczyły do miasta witane owacyjnie przez ludność (n/z). Szybki manewr polskich jednostek, w którym 4.Wołyńska Brygada Piechoty oskrzydliła siły niemieckie, zmusił przeciwnika do szybkiego opuszczenia miasta. Uchroniło to Bolonię od zniszczeń, które byłyby nieuniknione w przypadku przeprowadzenia amerykańskiego bombardowania, planowanego do przełamania oporu Niemców.
W efekcie Polacy wkraczali do Bolonii wśród entuzjazmu mieszkańców. Senat Bolonii wręczył żołnierzom polskim 215 specjalnie wybitych pamiątkowych medali z napisem "Al liberatori che primi entrarono in Bologna 21 Aprile 1945 – per benemerenza" ("Oswobodzicielom, którzy pierwsi weszli do Bolonii 21 kwietnia 1945 – w dowód zasługi").
75. rocznica ostatniej bitwy 2.Korpusu Polskiego miała być upamiętniona poprzez uroczystości w Bolonii z osobistym udziałem Weteranów, planowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Fundacja Niepodległości oferowała do ich oprawy historyczne pojazdy wojskowe w barwach jednostek 2.Korpusu Polskiego z naszej kolekcji. Niestety pandemia przekreśliła te plany. Jednak we wtorek 21 kwietnia 2020 kierujący UDSKIOR min. Jan Józef Kasprzyk złoży o godz. 10:30 kwiaty na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, na którego tablicach znajduje się też inskrypcja "BOLONIA 9 - 21 IV 1945". W Katedrze Polowej Wojska Polskiego odprawiona zostanie o godz. 11:00 Msza święta w intencji poległych, zmarłych i żyjących wyzwolicieli włoskiego miasta, której przewodniczył będzie biskup polowy gen. bryg. Józef Guzdek.
n/z Tryumfalne powitanie oddziałów polskich w Bolonii - 21 kwietnia 1945 /foto archiwalne z kolekcji Fundacji Niepodległości. Inne archiwalne fotografie prezentujemy poniżej.