Sprawozdanie z prac konserwatorskich i robót remontowo-budowlanych przeprowadzonych przez Fundację Niepodległości przy zabytkach na Ukrainie w 2020 roku.

2020 rok to kolejny, ósmy z rzędu rok intensywnych działań Fundacji na dawnych Kresach Wschodnich. Jednym z aspektów szeroko rozumianej akcji przywracania pamięci o polskiej obecności na tym terenie było podjęcie przez nas prac konserwatorskich w stosunku do zabytków pozostających za wschodnią granicą. W tym roku przeprowadziliśmy działania w ramach trzech projektów obejmujących obiekty zlokalizowane w Drohobyczu, Stanisławowie i Łyśćcu.

1. Kościół parafialny pod wezw. Chrystusa Króla w Stanisławowie - prace konserwatorskie przy barokowym konfesjonale (n/z)
Leżący na Pokuciu Stanisławów był dawną rezydencją magnaterii polskiej, a w okresie międzywojennym stolicą województwa. Obecnie w mieście, które pełni funkcję stolicy obwodu, mieszka ponad 220 tys. osób. Polacy stanowią wśród nich niewielką grupę - ostatni spis powszechny z 2001 r. mówi o kilkuset osobach. Ślady polskości widoczne są w zabytkach - m. in. kolegiacie oraz pałacu Potockich, a także dawnych kościołach katolickich, użytkowanych dziś przez wspólnoty greckokatolickie. Konfesjonał, będący przedmiotem działań konserwatorskich, pierwotnie stanowił wyposażenie kolegiaty – kościoła pod wezw. NMP, zbudowanego w latach 1672-1703 m.in. według projektów F. Corazziego (lub pochodzącego z Awinionu François Corossinego), rozbudowany po 1737 r. Sanktuarium rodu Potockich, gdzie spoczęli m.in. Stanisław Potocki i Andrzej Potocki. Po II wojnie światowej znajdowały się tutaj magazyny, warsztaty stolarskie i ślusarskie, od 1979 r. muzeum sztuki - głównie malarstwo sakralne. W powieści Pan Wołodyjowski Henryka Sienkiewicza miał tu być pochowany pułkownik Michał Wołodyjowski. Miejscem obecnego przechowywania pochodzącego z połowy XVIII w. konfesjonału jest kościół pod wezw. Chrystusa Króla, który został zbudowany w latach 1925-1932 według projektu architekta S. Treli.

Celem podjętych działań było przywrócenie konfesjonałowi własciwego stanu, w miarę możliwości zbliżonego do pierwotnego. Wykonano szczegółowy opisu stanu zastanego wraz z dokumentacją fotograficzną. Delikatnie, mechanicznie oczyszczono obiekt z kurzu. Wykonano badania stratygraficzne na powierzchni konfesjonału. Usunięto brud i wtórne warstwy lakieru przy użyciu zmywaczy do usuwania powłok lakierniczych, terpentyny i benzyn, metodami chemicznymi i mechanicznymi. Zastosowano środek przeciw drewnojadom Hylotox firmy Altax, wprowadzany metodą nasączania, zamaczania elementów i iniekcji z użyciem strzykawek. Zaimpregnowano masy drewna żywicami Paraloid B-72, w 5% i 8% roztworze w rozpuszczalniku Nitro. Wzmocniono konstrukcję konfesjonału, sklejono luźne elementy. Dorzeźbiono brakujące elementy wystroju konfesjonału w drewnie tego samego gatunku co autorski. Uzupełniono drewnianymi flekami i kitami miejsca ubytków drewna. Zabarwiono miejsca uzupełnień i wykonano retusze scalające w miejscach przetarć bejcami na bazie spirutusu i nitro. Nałożono na powierzchnię konfesjonału warstwę zabezpieczającej. Wykonano dokumentację powykonawczą - opisową i fotograficzną.
Prace konserwatorskie wykonał p. Tomasz Junik, dyplomowany konserwator dzieł sztuki.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Z powodu sprowadzonych w tym roku do niezauważalnego wręcz minimum (oficjalnych) uroczystości Święta Niepodległości (z racji na epidemii/pandemię…) przedstawiciele Fundacji Niepodległości sami zapalili znicze w miejscach upamiętniających czas odradzania się przed ponad stu laty Rzeczypospolitej oraz bohaterów walk o jej wolność również w późniejszym czasie.
Prezes Fundacji wraz z Rodziną, a także przedstawiciele Zarządu zapalili tradycyjnie białe i czerwone znicze pod pomnikami oraz na grobach bohaterów walk o niepodległość w Lublinie:
- Marszałka Józefa Piłsudskiego (na Placu Litewskim)
- Józefa Franczaka ps. „LALUŚ” (na rondzie Jego imienia)
- Mariana Chmielewskiego ps. „POMIDOR” (grób Majora na cmentarzu Komunalnym na Majdanku)
- Rafała Gan – Ganowicza (grób Porucznika na cmentarzu przy ul. Wołyńskiej)
- “Nie ginie kto za wiarę i wolność umiera” (pomnik na cmentarzu parafii św. Agnieszki)
- Zdzisława Brońskiego ps. „USKOK” (epitafium na kaplicy przy cmentarzu na ul. Unickiej)
- Krzyżem na pomniku – zbiorowym grobie cmentarz na ul. Unickiej; (mogiła – dół w którym chowano żołnierzy i oficerów Armii Krajowej zmarłych podczas przesłuchań lub zamordowanych na Zamku w latach 1944-45 przez UB i NKWD)
- Lwowskim Lwem (pod Zamkiem Lubelskim).

Również w naszym imieniu red. Paweł Bobołowicz (Radio Wnet) zapalił znicze na kwaterze polskich Legionistów, którzy zginęli w 1920 r. wyzwalając Kijów – spoczywają na cmentarzu Bajkowa oraz w kijowskiej Bykowni na cmentarzu wojennym – grobach polskich żołnierzy pomordowanych przez moskalskie NKWD.

Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie, a światłość wiekuista w Niebiańskiej Ojczyźnie niechaj im świeci. W ziemskiej Ojczyźnie o której wolność walczyliście, za którą ginęliście nie zapomnimy o Was.

Więcej zdjęć z ww miejsc aut. Lucyny Omieczyńskiej, red. Pawła Bobołowicza i Jana Fedirko na tej stronie w zakładce Multimedia/Galeria: https://www.fundacja-niepodleglosci.pl/multimedia/2319-znicze-fundacji-niepodleglosci-w-swieto-niepodleglosci-2

Centrum Opatrzności Bożej w Wilanowie gorąco zachęca, aby 11 listopada, w dniu Narodowego Święta Niepodległości o godzinie 19:18 – co nawiązuje do roku odrodzenia Polski po 123 latach niewoli – przy zapalonej Świecy Niepodległości podziękować Opatrzności za wolną Ojczyznę i prosić o dalszą nad Nią opiekę.

Świeca stanowi miniaturę Świecy Niepodległości znajdującej się w Świątyni Opatrzności Bożej i upamiętnia 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę. Świeca Niepodległości została ofiarowana polskim kardynałom przez papieża Piusa IX w 1867 roku z życzeniem, aby przywieźli ją do Warszawy, dopiero wówczas, gdy Polska będzie już wolna. W 1920 roku świeca trafiła do naszej Ojczyzny. Od 3 czerwca 2018 znalazła swoje miejsce w Świątyni Opatrzności Bożej. Będzie zapalana tutaj każdego roku w Święto Niepodległości na znak wolnej Polski. Chcemy, aby ta świeca stała się symbolem naszej modlitwy w intencji Ojczyzny.

Oczywiście kto nie zdążył nabyć świecy zachęcamy za Duszpasterzami Świątyni Opatrzności Bożej – wotum narodu polskiego w podzięce za przyjęcie Konstytucji 3 maja 1791 r - do zaopatrzenia się w nią na następny rok, zaś w br. zapalmy po prostu świece jakie kto posiada, a modlić każdy się może. 
https://www.centrumopatrznosci.pl/swieca/ 

Zachęcamy również do wywiszenia Flagi Polski w oknach mieszkań, przed domostwami, podróżujących samochodami na autach.

Początek listopada przynosi refleksje związane z Dniem Zadusznym. W dniach poprzedzających to szczególne święto delegacja Fundacji Niepodległości odwiedziła kilka miejsc na Lubelszczyźnie, niosących pamięć o Bohaterach naszej historii.
Na wzgórzu "Polak" pod Panasówką, gdzie 3 września 1863 Powstańcy Styczniowi stoczyli zwycięską bitwę z przeważającymi siłami Rosjan, zapaliliśmy białe i czerwone znicze przed kamieniem upamiętniającym powstańczego dowódcę - Michała Borelowskiego ps. Lelewel (n/z) oraz przy pomniku wzniesionym na mogiłach powstańców oraz ich węgierskich sojuszników. W Zwierzyńcu odwiedziliśmy miejsce spoczynku węgierskiego majora Edwarda Nyárego, zmarłego z ran odniesionych w tej bitwie.

Białe i czerwone światła zapłonęły w tych dniach także na cmentarzu w Szczebrzeszynie - na grobie historyka Zamojszczyzny dra medycyny Zygmunta Klukowskiego i jego najbliższych, na moglie Aleksandra Jóźwiakowskiego ps. Błysk (+ 3 marca 1945) i Bolesława Jóźwiakowskiego ps. Huzar (+ 15 listopada 1945) z Oddziału AK "Podkowy", którzy zginęli z rąk NKWD. Nasze znicze postawiliśmy też pod tamtejszym pomnikiem wzniesionym w hołdzie poległym we Wrześniu 1939 żołnierzom Wojska Polskiego z 9.,19., 20., 52. Pułków Piechoty oraz żołnierzom Armii Krajowej z oddziałów "Norberta", "Podkowy", "Wojny", "Topoli", "Wrzosa" oraz plutonów Kawęczyn i Szczebrzeszyn.  Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie...  /foto: Lucyna Omieczyńska

Przedstawiciele Fundacji Niepodległości jak co roku w okresie Wszystkich Świętych nawiedzili groby walczących o wolność Ojczyzny. Pomimo zamknięcia cmentarzy przez władze (Prezesa Rady Ministrów) w piątek 30 października udało się nam uczynić to w różnych regionach Polski. Zapaliliśmy znicze i pomodliliśmy się za bohaterów z ufna wiarą w świętych obcowanie. Rekonstruktorzy z Grupy Edukacji Historycznej byli na grobach żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, którzy po wojnie wrócili do Polski i zostali pochowani na ziemi lubelskiej. Znicze zapłonęły na grobach znanych już nam, jak i na kilku nowych miejscach pochówku żołnierzy 2 Korpusu, które udało się ustalić dzięki pomocy wolontariuszy. Na Podlasiu (wieś Strabla) zapłonęły znicze na grobie sierż. AK – NZW oraz zbiorowej mogile żołnierzy 23 Pułku Ułanów Grodzieńskich. Tradycyjnie nawiedziliśmy również w Piaskach grób „Lalusia” – sierżanta Józefa Franczaka ostatniego Niezłomnego Żołnierze Wyklętego. Biały i czerwony znicz zapłonęły również nieopodal pod Jego pomnikiem. Niestety nieoczekiwane zamknięcie cmentarzy w ostatniej chwili (w dniach 31października - 2 listopada) z powodów epidemiologicznych nie pozwoliło nam odwiedzić pozostałych miejsc. Mam nadzieję że uda nam się jeszcze w tym roku odwiedzić pozostałych żołnierzy przed kolejnym lockdownem. Nowa edycja projektu upamiętnienia miejsc pochówków żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie musi niestety poczekać do przyszłego roku. Cały czas pracujemy, szukamy grobów, tak aby w przyszłym roku ruszyć jak najszybciej. „Pamięć buduje tożsamość”, a tradycja przetrwa pomimo zakazów.

Więcej zdjęć z ww miejsc na tej stronie w zakładce Multimedia/Galeria: https://www.fundacja-niepodleglosci.pl/multimedia/2312-znicze-na-grobach-walczacych-o-wolnosc-ojczyzny-wszystkich-swietych-2020

Tradycyjnie w trzecią sobotę października 17 X 200 r. odbył się V Marsz LALUSIA. Niestety w zasadzie bez marszu.
Z racji na tzw. czerwoną strefę covidową (ogłoszoną przez rząd praktycznie dobę przed wydarzeniem) i związane z tym ograniczenie zgromadzeń publicznych nawet nie wszyscy organizatorzy mogli wziąć w nim udział. W tej sytuacji po porannej Mszy Św. w intencji tych, którzy oddali życie za wolność Ojczyzny, a w szczególności sierż. Józefa Franczaka „Lalusia” w świdnickim kościele pw NMP Matki Kościoła delegacja organizatorów ze Stowarzyszenia Marsz Szlakiem Józefa Franczaka ps. „Laluś” wraz z Rodziną - synem Markiem, jego małżonką Barbarą oraz wnukami Cezarym i Michałem - udali się (z zachowaniem reżimu sanitarnego) na objazd miejsc pamięci na trasie marszu. Kwiaty zostały złożone – oraz zapalone znicze, m.in. tradycyjnie białe i czerwone Fundacji Niepodległości – w lesie krępieckim, w miejscu śmierci (a w zasadzie zabicia/zamordowania przez polskich komunistów) „Lalusia” w Majdanie Kozic Górnych (przy odnowionym, niedawno zniszczonym krzyżu – droga woj. 836), na grobie oraz pod pomnikiem Ostatniego Żołnierza Niezłomnego – cmentarz w Piaskach. Tradycyjnie w lesie krępieckim pod pomnikiem, mogiłami pomordowanych tu tysięcy więźniów z Majdanka i na Zamku Lubelskim komendant Marszu Michał Kamela odczytał list do uczestników od J.J. Kasprzyka szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych (załączony poniżej).
Dziękujemy wszystkim którzy łączyli się, zwłaszcza modlitewnie w tym nietypowym Marszu. Miejmy nadzieję, że za rok zobaczymy się na ta trasie w normalnych warunkach.
Odrębne podziękowania dla TVP Lublin, która w ramach programu „Jesień z TVP3 Lublin” relacjonowała na żywo przebieg wydarzenia.
https://lublin.tvp.pl/50376192/17-pazdziernika-2020-g-1250
https://lublin.tvp.pl/50376281/17-pazdziernika-2020-g-1700
https://lublin.tvp.pl/50376226/17-pazdziernika-2020-g-1302
Szczególne podziękowanie w tym roku należy skierować w stronę Policji. Jeszcze nigdy tak troskliwie nie zaopiekowała się – zabezpieczała Marszu.

Fotorelacja z wydarzenia aut. Wojciecha Grabowskiego i J. Fedirko na tej stronie w zakładce Multimedia/Galeria: https://www.fundacja-niepodleglosci.pl/multimedia/2310-v-marsz-lalusia-17-x-2020