Białe krzyże – całe rzędy tych głęboko wpisanych w polską tradycję symboli staje na starej miejscowej nekropolii. Brzozowe „znaki miłości, cierpienia i piękna” wyrastają na świeżych mogiłach, dobrze ponad siedemdziesiąt lat po tym jak zginęli ci, których upamiętniają. To 113 naszych rodaków wojskowych, których udało się odnaleźć, wyekshumować i z należytym szacunkiem 4 listopada 2015 r. pochować na polskim cmentarzu w Mościskach (Ukraina,  kilkanaście kilometrów od granicy z Polską, mniej niż 70 km od Lwowa). Po żałobnej Mszy Św. w miejscowym kościele abp. Mieczysław Mokrzycki poświęcił krzyż ku pamięci polskich żołnierzy poległych na tzw. południowo–wschodnich Kresach II RP. Był to jeden z elementów uroczystości, która zgromadziła liczne grono przybyłych z Polski, miejscowej ludności polskiej i ukraińskiej oraz przedstawicieli rodzin pomordowanych. To ostatnie grono nie było tak liczne, ponieważ - niestety -do tej pory udało się zidentyfikować tylko dwóch spośród wydobytych w ubiegłym roku, a pochowanych tutaj, żołnierzy (majora i strzelca). Chyba najbardziej wzruszającym momentem było właśnie przekazanie rodzinom zabitych - nieśmiertelników ich poległych przodków.

Równie dobitnym memento było wspomnienie przez przedstawiciela strony ukraińskiej, że w tym samym czasie we Lwowie odbywa się pogrzeb jego mieszkańca, który niedawno zginął na wschodzie Ukrainy, w wojnie z moskalską agresją. Wśród poległych pochowanych w Mościskach znalazło się również 16 żołnierzy wydobytych w ubiegłym roku w Gajkach Sytneńskich przez międzynarodową polsko-ukraińską ekspedycję archeologiczną Fundacji im. Gen. Elżbiety Zawackiej oraz Wołyńskich Starożytności. Fundacja Niepodległości wraz z Katedrą Medycyny Sądowej Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pod kierownictwem prof. dr hab. Tomasz Grzybowskiego, czyni starania zidentyfikowania tożsamości tych ofiar - w ramach Bazy Genetycznej Polaków Pomordowanych na Kresach.
Pochówekw Mościskach był możliwy dzięki ogromowi pracy poszukiwawczej Fundacji „Wolność i Demokracja” – jej Prezes, poseł Michał Dworczyk odczytał do zgromadzonych list wicemarszałka Sejmu M. Kuchcińskiego – przy wsparciu ROPWiM oraz staraniom polskich służb konsularnych ze Lwowa. W uroczystości wzięli udział m.in. M. Jankowski wiceminister obrony narodowej, Pani M. Chomycz-Śmigielska Wojewoda Podkarpacki, płk dr P. Patla - Komendant Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej, konsulowie RP we Lwowie, Ołeh Seniczuk Przewodniczący lwowskiej administracji Państwowej (ODA – odpowiednik polskiego wojewody), przedstawiciele ROPWiM a także Komisji ds. upamiętnienia ofiar ATO i totalitaryzmów II wojny światowej oraz represji komunistycznych (ukraiński odpowiednik polskiej Rady OPWiM).
Jan Fedirko, Fundacja Niepodległości, Ukraina 4 XI 2015 r. [tekst i foto]