"Bitwa o Cassino – największa lądowa bitwa w Europie – była najcięższą i najkrwawszą z walk zachodnich aliantów z niemieckim Wehrmachtem na wszystkich frontach drugiej wojny".

M. Parker (historyk brytyjski).

Po kapitulacji Italii w 1943 r. na półwysep Apeniński błyskawicznie wkroczyły wojska niemieckie. Alianci na froncie włoskim zmuszeni zostali do ciężkich walk w natarciu wzdłuż „włoskiego buta”, dążąc ku północy (Alpom). Ukształtowanie terenu – góry Apeniny zdecydowanie sprzyjało Niemcom stanowiąc w naturalny sposób idealny teren do prowadzenia walk obronnych.

Służył temu stworzenie przez wrogów kilku ufortyfikowanych pasów umocnień, w tym Linii Gustawa przebiegającej w najwęższym miejscuPółwyspu Apenińskiego. Walki o jej przełamanie toczyły się od stycznia 1944 r. Aby otworzyć drogę na Rzym, do maja 1944 stoczono aż 4 bitwy pod Monte Cassino!

Pierwsze natarcie (od 17 stycznia) przeprowadziły wojska brytyjskie. Wzięła w nim udział m.in. kompania polskich komandosów. Brak powodzenia wojsk alianckich skutkował m.in. barbarzyńskim bombardowaniem klasztoru na Monte Cassino, które z militarnego punktu widzenia nie dało żadnego efektu. Specjaliści wojskowości (w tym brytyjscy) twierdzą, że wręcz pomogło to umocnić się Niemcom i ufortyfikować w ruinach bezcennego zabytku (w którym schroniła się okoliczna ludność cywilna).

Drugie natarcie w lutym przeprowadziły wojska dwu dywizji hinduskich, nowozelandzkiej oraz elitarnej brytyjskiej (Battleaxe). Po ponownym załamaniu w połowie marca rozpoczęło się trzecie natarcie (tymi samymi siłami) - najbardziej krwawe z dotychczasowych. Podczas jego trwania miejscowość Cassino przestała istnieć, a mimo to faszyści ponownie odparli kilkutygodniowe ataki.

Z powodu wyczerpania i wykrwawienia swych sił czwarte natarcie dowództwo alianckie postanowiło powierzyć Polakom.

11 maja odczytano żołnierzom 2 Korpusu rozkaz dowódcy:

Nocny atak 12 maja (poprzedzony dwugodzinną aliancka nawałą artyleryjską) rozpoczął sześć dni heroicznych walk Polaków z Niemcami.

Ostatecznie linie wroga zostały przełamane przez 2 Korpus Polski. Nastąpiło to 18 maja, również dzięki wsparciu - natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego (z niesfornymi Marokańczykami) oraz brytyjskiej 78 Dywizji.

Tego dnia rano po wyczerpaniu sił i możliwości bojowych zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały 10 Armia niemiecka.

Po utracie masywu Monte Cassino Niemcy odeszli z całejLinii GustawanaLinię Hitlera.

Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino (2 Korpusu gen. Władysława Andersa) po dziś dzień upamiętnia jedną z największych victorii polskiego oręża.

Nekropolia ta znajduje się pod opiekąRady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Wśród ponad tysiąca polskich żołnierzy, którzy zginęli w Italii

pochowano tu także gen. Władysława Andersa,abp.Józefa Gawlinęi gen.Bronisława Ducha, a takzeprochy żony gen. Andersa,Ireny.

(Więcej informacji o nekropolii można znaleźć m.in. na: http://www.cmentarzmontecassino.com.pl)

Na uroczystości 70 rocznicy bitwy pod Monte Cassino– organizowane przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych – z udziałem najwyższych władz państwowych udała się liczna delegacja pracowników, wolontariuszy i młodzieży z Fundacji Niepodległości na czele z Prezesem.

Jan Fedirko