Mieszkańcy Lublina uczcili Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych w środę 1 marca 2023.
Uroczystości rozpoczęły się o 9.00 złożeniem kwiatów na cmentarzu przy ul. Unickiej przy Mogile – Pomniku Zamordowanych na Zamku Lubelskim w latach 1944-1954. Potem kwiaty i znicze zostały złożone przez przedstawicieli służb mundurowych i samorządowców pod tablicami w bramie Zamku Lubelskiego, upamiętniającymi zabitych więźniów, oraz pod pomnikiem Zaporczyków na placu Zamkowym. Na lubelskich uroczystościach Fundację Niepodległości reprezentowała delegacja, w której Maciejowi Szymczakowi towarzyszyli rekonstruktorzy Grupy Edukacji Historycznej – Robert Pleskot i Grzegorz Rydz – w mundurach żołnierzy 2 Korpusu Polskiego (n/z).
– Jesteśmy winni im naszą pamięć – mówił o Żołnierzach Wyklętych w wywiadzie udzielonym „Radiu Lublin” Maciej Szymczak, członek zarządu Fundacji Niepodległości. – To święto, które pozwala nam przypomnieć o pamięci. A jesteśmy to winni tym, którzy nie złożyli broni razem z zakończeniem II wojny światowej. Na Zamku Lubelskim więziono po wojnie polskich żołnierzy, na których polowało komunistyczne UB wspierane przez oddziały sowieckie. Wielu z nich tutaj zginęło. Przypominamy dziś kolejnym pokoleniom o ich ofiarności dla Ojczyzny.
Według szacunków na Zamku Lubelskim już po wojnie wykonano 180 wyroków śmierci.
– Więźniów torturowano, a potem rozstrzeliwano – mówiła na antenie „Radia Lublin” zastępca Muzeum Narodowego w Lublinie, Barbara Oratowska. – Do tego stopnia maltretowano ludzi, że rodziny ich nie poznały. Jasińskiego wnoszono na noszach, żeby wykonać wyrok śmierci. To było bicie, poniżanie, przesłuchania. Tutaj tych więźniów nawet nie rejestrowano.
Zdaniem historyków na Lubelszczyźnie zginęło lub zostało zamordowanych ponad tysiąc żołnierzy podziemia niepodległościowego. Na ziemiach lubelskich działalność podziemia trwała najdłużej – do roku 1963, kiedy zginął z bronią w ręku sierż. Józef Franczak ps. Laluś. Upamiętniły go w środę uroczystości w Świdniku.

W dalszej części lubelskich obchodów o 10.00 na skwerze przy siedzibie oddziału IPN przy ul. Wodopojnej nastąpiło otwarcie wystawy Bracia niezłomni Leon Taraszewicz „Jastrząb”, Edward Taraszewicz „Żelazny”.
O godzinie 10.30 rozpoczęła się Msza święta w intencji poległych w kościele pw. Michała Archanioła. Godzinę później na placu przy kościele zostały złożone kwiaty i odczytany apel pamięci. Oficjalne uroczystości zakończyły się złożeniem kwiatów pod pomnikami – Zrzeszenia WiN, przy rondzie WiN oraz Żołnierzy NSZ, przy rondzie ich imienia.
Na zkończenie dnia wyruszył ulicami Lublina „Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych”. Uczestnicy przed jego rozpoczęciem obejrzeli o 17.30 na Placu Litewskim pokaz laserów pt. „Historia żywa – Żołnierze Wyklęci”. Został on wyświetlony na budynku Poczty Głównej. Następnie przeszli z placu Litewskiego – ulicami Krakowskie Przedmieście i Grodzką – na plac Zamkowy. Tam odbył się uroczysty Apel Pamięci oraz złożenie kwiatów pod Pomnikiem Zaporczyków.
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jest obchodzony 1 marca od 2011 roku. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, z polecenia władz komunistycznych, strzałem w tył głowy zamordowani zostali przywódcy IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.

link do relacji medialnych:
https://radio.lublin.pl/2023/03/jestesmy-winni-im-nasza-pamiec-lublin-pamieta-o-niezlomnych/
https://kurierlubelski.pl/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych-w-lublinie-zobacz-zdjecia-z-poczatku-obchodow/ar/c1-17332013

Foto: Piotr Michalski/ Radio Lublin i Łukasz Kaczanowski/ Kurier Lubelski